De dood van zijn moeder zet huisarts Arjen Göbel aan het denken over wat echt belangrijk is in het leven. In ieder geval niet de bureaucratische rompslomp waar zijn mailbox elke dag mee volstroomt.
Toen ik de sleutel in het slot van het lege flatje stak, voelde ik de beklemming van het besef dat het leven maar kort is. Er zijn momenten dat je dat als mens opeens sterk ervaart en een daarvan is nu. Mijn moeder overleed drie weken geleden en ik zit midden in de psychische bubbel die dat met zich meebrengt. De wereld verkleint zich tot wat er werkelijk toe doet. Ik heb geen ouders meer, ben 57, het leven is maar kort, en wat doen we nou eigenlijk met die kostbare tijd? Zelfs de rouw zit ingeklemd tussen verplichtingen en deadlines. Ik ben van de kaart door haar dood. De confrontatie met haar ontzielde lichaam is iets wat je als dokter honderd keer meemaakt, maar als zoon maar één keer. Al haar zorgen over mijn rapportcijfers, haar belastingaangifte (‘moet wel op tijd hoor’), haar strijd met helpdesks en bewonerscommissies, en de ontelbare andere dingen die zoveel leeftijd kosten, staan opeens in schril contrast met wat daarvan overblijft na de dood. Helemaal niets. Dat emotioneert me als ik de sleutel omdraai. Waar maken we ons eigenlijk allemaal druk om, en wat besteden we eigenlijk veel tijd en aandacht aan verkeerde dingen. Terwijl het leven zo mooi is. Het lijkt alsof er geen ruimte meer is voor reflectie, voor rustig nadenken. Voor ongestoord leven en genieten. Het is zomaar voorbij.
Een uitvaart voorbereiden vraagt veel tijd. De praktijk loopt uiteraard door, maar ik was er met mijn hoofd niet bij. Ik zit met mijn verdriet te klooien. Ik had mazzel dat ik al een paar vrije dagen had staan, maar hoe had ik dat anders gedaan? Ik heb tijd nodig om even rustig te kijken. Haar pantoffels staan nog op de plek waar ze tien dagen geleden ook stonden. Het flatje staat stil. Maar de wereld dendert voort. ‘U bent te laat met herregistreren, over twee weken halen wij u door in het register.’ Het enige wat nog ontbrak zijn een paar patiëntenenquêtes. Voor de rest was alles helemaal in orde. Toch is dat niet voldoende. Dat heeft men zo bedacht, en niemand weet waarom. Welke muziek doen we bij de uitvaart?
Mijn accountant vraagt om een code voor het digitaal inzien van de belastingaangifte. Mijn bank mailt: u moet zich legitimeren. ‘Maar ik ben al 42 jaar klant, ik ga bijna met pensioen!’ ‘Dat weten we, maar de overheid eist dit.’ Een verkeersboete van mijn zoon die ik een dag te laat betaalde wordt verhoogd van 170 naar 300 euro. ‘U moet uw wachtwoord veranderen.’ ‘Niet goed. Nog een keer. Er moeten minstens acht letters, een cijfer en een onmogelijk teken in zitten.’ ‘U moet zich nog aanmelden voor de terugkomdag.’ ‘U moet voor de belastingdienst de automatische incasso regelen.’ ‘U bent te laat met het betalen van belasting deze maand. 10 euro boete. Volgende keer 100.’ ‘Wat vond u van het contact met de bank? Uw mening is belangrijk voor ons.’ ‘Het PaTz-portaal gaat vanaf nu geld kosten, u moet een contract ondertekenen.’ ‘U mag de Ksyos-app tien minuten niet gebruiken omdat u twee keer het verkeerde wachtwoord heeft ingetoetst.’ ‘U moet de gegevens voor uw beroepsverzekering jaarlijks updaten.’ ‘U heeft zondag dienst.’ ‘Uitnodiging bekwaamheidsverklaring van uw aios. Zonder deze mag hij niet werken.’ ‘Verlengingsvoorstel voor uw verzuimverzekering.’ ‘U moet uw contractvoorstel nog digitaal accorderen.’ ‘U moet de cijfers nog aanleveren voor de spiegelinformatie.’ ‘Datumprikker invullen.’ ‘Wij condoleren u met het verlies van uw moeder, maar toch verloopt uw herregistratie over twee weken en u zult daaraan moeten voldoen.’ En zo gaat het maar door en door en door.
In een film zou nu langzaam vage, abstracte muziek klinken, de steeds holler klinkende innerlijke dialoog naar de achtergrond verdringend om te suggereren dat de hoofdpersoon wordt verzwolgen door emoties en gekte. Maar het blijft stil. Wel stromen er nog meer mailtjes binnen. Hoe aardig zou het zijn als er een bij zat: neemt u rustig de tijd voor uzelf, die herregistratie komt wel goed, er zijn belangrijker dingen in de wereld.
Ik heb altijd enorm opgezien tegen de dag dat mijn ouders er niet meer zouden zijn. Ik zag dat als een heel indrukwekkend moment: dan staat de wereld stil uit een soort universele empathie. Dan zwijgen zelfs de vogels even uit respect voor onze eindigheid. Want we zitten allemaal in hetzelfde schuitje, wat op zich wel weer troostrijk is. Maar de vogels fluiten door en de bureaucratische nonsens stapelt zich meedogenloos op. Dat valt des te meer op als je er twee weken geen aandacht aan kunt besteden. Dan zie je pas dat je elke dag bezig bent een weerzinwekkende hoeveelheid digitale bagger weg te werken. Dat al die mensen achter die bureaucratische handelingen zelf ook een vader en moeder hebben die ooit dood zullen gaan of dat al zijn, fascineert me. En dat wij allemaal zelf ook ooit zullen gaan. Relativeert zelfs dat onvoldoende om positieve invloed te hebben op alle waanzin om ons heen? We hebben geen collectieve energie om korte metten te maken met overbodige beslommeringen, met dat kostbare tijdverlies. We reflecteren te weinig op de ingewikkelde wereld die we zelf maken. Wat is het nut van die patiëntenenquêtes, en dat je je vak niet langer mag uitoefenen als ‘we’ die niet hebben? Terwijl ik toch echt dacht na 26 jaar een ambacht te beheersen waar ik zonder bureaucratische goedkeuring trots op zou mogen zijn. Is de manier waarop we de wereld besturen werkelijk los komen te staan van elke vorm van menselijkheid? Zijn we alleen maar bezig met risicoreductie (en waarvan eigenlijk) en verder helemaal niets? Je zou willen verhuizen naar een andere, aandachtiger wereld.
Ik heb twee uur in het flatje van mijn moeder bewegingloos op de bank gezeten, nadenkend over dit alles. Kijkend naar alles wat voorbij is en nooit meer terugkomt. Het cliché dat ik ‘de volgende ben’ laat ik melancholiek binnenkomen. Ongelofelijk eigenlijk dat we als mensen zo gedachteloos naar de finish jakkeren. Ik bedenk dat de belastingdienst mij binnenkort een aanslag zal sturen als erfgenaam van dit lieve huisje dat ik nooit had willen erven en voorlopig ook niet zal verkopen, om het gevoel nog even vast te kunnen houden. Ik wil het laten bestaan. Intussen komt er een mailtje binnen van het uitvaartcentrum. Of ik de asbestemmingsverklaring wil invullen. Want ‘alleen dan mag ik de urn komen ophalen’. Dat ga ik doen. Maar eerst ga ik me snel herregistreren, anders ben ik straks ook geen huisarts meer.
bron: Medisch Contact